شماره ثبت آثار ملی: 141

قدمت: دوره صفوی

پیشینه اثر:

در قرن‌های گذشته، مصلی مشهد را در جایی ساخته‌اند که برای نمازگزاران، مسافران و زائرانی که از بیرون حصار شهر به سوی دروازه پایین خیابان می‌آمدند جلب توجه نماید. آنگونه که بر محیط پیرامون ایوان در کتیبه‌ای به خط ثلث و به شیوه معرق گذاشته‌شده، این بنا در سال 1087 قمری همزمان با حکومت شاه سلطان سلیمان صفوی به همت حاجی ملک و معماری حاجی شجاع بنّای اصفهانی و به دستور نواب عالی مقام ابوصالح ساخته‌شده‌است.

ارزش‌های اثر:

 این اثر به مساحت 3043 مترمربع، شامل ایوانی بلند و دو ایوانچه منتهی به فضاهای چهارضلعی در طرفین با وضعیتی متقارن است که ایوان آن به سمت قبله و بر روی فضاهای مربع یا رواق گنبدهایی با خیز کم ساخته‌شده‌است. تنها محراب مصلی در دیوار انتهای ایوان قرار‌دارد. نمای بیرونی مصلی نیز دارای کاشی‌های معرق عصر صفوی است و در برخی از نقاط آن به ویژه در بدنه فضای درونی، تزئینات گچکاری و مقرنس‌کاری به چشم می‌خورد. از هنرهای دیگری که در این بنا به چشم می‌خورد می‌توان درودگری را نام برد. یک شمسه بزرگ مرکزی در تیزه ایوان و دو شمسه نیز در طرفین طاق و شمسه‌هایی هم در پاکار ایوان دیده‌می‌شود. خطوط بسیار دیگری نیز که به طرح‌های گره در دوران اسلامی مربوط می‌شود وجوددارد که بخشی از آنها در حمله روس‌ها به مشهد تخریب‌شده‌است.